TARAMA PROGRAMLARI
Ülkemizde çocukluk çağında sık görülen sağlık sorunlarının erken tanınması ve gerekli tedavilerinin sağlanabilmesi amacıyla çeşitli tarama programları yürütülmektedir. Yenidoğan tarama ve işitme tarama programları, gelişimsel kalça displazisi tarama programı, görme taraması programı da bu kapsamda yürütülen çalışmalaradır.
YENİDOĞAN TARAMA PROGRAMI
Türkiye genelinde uygulanan yenidoğan Tarama Programı ile tüm yenidoğanların Konjenital Hipotiroidi, Fenilketonüri Biyotinidaz Eksikliği ve Kistik Fibrozis yönünden taranarak oluşacak zeka geriliği, beyin hasarları ve geri dönüşümsüz zararların engellenmesi tanı konan bebeklerde bu hastalıklar nedeniyle oluşacak rahatsızlıkları önlemek amacıyla uygun tedavinin başlanması ve böylece belli bir zeka seviyesine ulaşmalarının sağlanması amaçlanmaktadır.
Tüm yenidoğan bebeklerden, hastane çıkışında ilk topuk kanı alınır. Bebeğin 2-5. günler arası da ikinci topuk kanının alınması gerekir.
GÖRME TARAMASI
Görme tarama programının amacı görmenin normal gelişimini engelleyecek risk etmenlerini saptamak ve yetersiz görmesi olan olguları erken dönemde tanımaktır.
Aile Sağlığı Birimlerinde çocuk izlem protokolleri kapsamında 0-3 aylık bebeklere ve 36-42 aylık çocuklara göz taraması yapılmaktadır. Bu muayenede şüpheli bir durum olduğunda bebek göz hastalıkları uzmanına sevk edilir.
İŞİTME TARAMASI
Ülkemizde yılda yaklaşık 1.290.000 bebek doğmakta ve her bin bebekten 2-3 ‘ü ileri derecede işitme kaybı ile dünyaya gelmektedir. Yoğun bakım ünitelerinde kalan bebeklerde bu oran yüzde 4’e yükselmektedir. Çocukluk döneminde geçirilen hastalıklar, kulak enfeksiyonları, kazalar ve kullanılan bazı ilaçlar nedeniyle bu oran %6’ya kadar çıkmaktadır. Eğer bu bebek ve çocuklarda işitme kaybı zamanında teşhis edilmez ve erken rehabilitasyon programlarına alınmazlarsa, psikolojik ve sosyal gelişmeleri yetersiz olur ve ilerleyen yıllarda eğitim ve sosyal uyum açısından yaş ve zekaca yaşıtları olan çocuklardan geri kalırlar. Bu durumda da, çocuk sadece “işitme kaybı olan bir birey” olmaktan çıkar ve “psikolojik sorunları olan, sosyal hayatla uyumsuz bir kişi” haline gelir; toplumda üretken bir birey olarak yerini alamaz ve hayatı boyunca özel desteğe ihtiyaç duyan biri durumuna düşer.
İlimizdeki Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği İzzet Baysal Devlet Hastanesi Kadın Doğum Ünitesi, Gerede Devlet Hastanesi, Özel Çağsu Hastanesi ve Özel Fatma Hatun Hastanesinde hastaneden taburcu olmadan önce doğan her bebeğe bu test uygulanmaktadır.
DOĞUMSAL KALÇA DİSPLAZİSİ (DKÇ)
Gelişimsel Kalça Displazisi (GKD)kalça ekleminin tam olmayışından, tam çıkığa kadar çok farklı şekillerde karşılaşılabilir bir ortopedik sorundur. GKD’ nin çok büyük bir bölümü erken tanı ile, olgunun ilerideki hayatına olumsuz hiçbir etkisi kalmayacak şekilde, tam olarak tedavi edilebilir. Kundak gibi olumsuz uygulamalar GKD sıklığında artmaya neden olduğu kabul edilmektedir.GKD’nin çok büyük bir bölümü erken tanı ile,olgunun ilerideki hayatına olumsuz hiçbir etkisi kalmayacak şekilde, tam olarak tedavi edilebilir.
Yapılmış çalışmalarla tarama- erken tanı-tedavi programlarının etkinliği gösterilmiştir.Günümüzde tarama için en sık kullanılan güvenli ve güvenilir radyolojik görüntüleme yöntemi Ultrasonografidir.
“Görüldüğü üzere bebek etkilenmeden erken tanı ve tedavi şarttır.
“Çocuklarımızın sağlığı konusunda üzerimize düşen görevi yerine getirelim ve çocuklarımızı Aile Hekimlerimize götürerek taramamızı yaptıralım”
“Bu hizmet ücretsiz olarak sunulmuştur.”
MİSAFİR ANNE UYGULAMASI
Elverişsiz hava ve yol koşulları olan yerleşim merkezlerinde ikamet eden gebelerin muhtemel doğum tarihleri yaklaştığında daha elverişli yerleşim merkezlerine nakledilerek konaklamalarının sağlanması ve hastanelerde doğumlarının gerçekleştirilmesi amacıyla Sağlık Bakanlığı Misafir Anne Uygulaması programını uygulamaya koymuştur.Ulaşımı imkansız hale getiren iklim ve yol şartlarında yaşayan, sosyal sebeplerle doğum esnasında sağlık kurumuna erişiminde problem olabilecek gebeler ve riskli gebeler Aile Hekimleri tarafından tespit edilmektedir. Tespit edilen bu gebeler planlanan merkezlere nakledilmekte, hastane şartlarında doğumlarının gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır.
Misafir Anne Modülünde Aile Hekimliği yazılımı yapan AHBS firmalarınca entegrasyon sağlanmış, 01.02.2015 tarihinden itibaren sistem üzerinden uygulamaya geçilmiştir. Bu uygulamadan yararlanmak isteyen anne adayları aile hekimlerine başvuruda bulunacak, aile hekimlikleri sistem üzerinden anne adayını uygulamaya dahil edeceklerdir.
ÇOCUK, ERGEN, KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİ BİRİMİ GÖREVLERİ
1)Görev alanı ile ilgili yıllık plan ve programları hazırlamak, uygulamak, uygulatmak, izlemek ve değerlendirmek.
2) Hizmetlerin gerçekleşmesi için lüzumlu insan gücü planlamasını ilgili şube müdürlükleri ile işbirliği içerisinde yapmak, gereken tedbirleri almak.
3) Yaşam boyu kadın ve erkeğin üreme sağlığının korunması ve geliştirilmesi için Kurumca hazırlanan programları yürütmek, izlemek ve değerlendirmek.
4) Yataklı tedavi kurumlarındaki doğum yapılan ortamların Kurumca belirlenen standartlara uygunluğunu sağlamak için il sağlık müdürlüğüyle koordineli çalışmalar yapmak.
5) Anne ve bebek ölümleri İl inceleme komisyonları kurmak, anne ve bebek ölümlerini tespit etmek ve gecikme modellerine göre ölümleri raporlamak, Kurum ile koordineli çalışmak.
6) Anne ve bebek ölümlerini azaltmaya yönelik mevcut ve geliştirilecek programların uygulanmasını sağlamak, izlemek ve değerlendirmek.
7) Doğum eylemine müdahale eden bütün sağlık çalışanlarının yeni doğan canlandırma eğitimi alarak sertifikalandırılmasını sağlamak.
8) Yenidoğana yönelik tüm tarama programlarının doğum yapılan ve bebeğin izlendiği her yerde gerçekleştirilmesini sağlamak, izlemek ve değerlendirmek.
9) Kuruma bağlı sağlık kuruluşlarında doğru anne sütü uygulamalarının yerleştirilmesi, izlenmesi ve değerlendirilmesini sağlamak, aynı amaçla yataklı tedavi kurumlarında İl Sağlık Müdürlüğüyle koordineli çalışmalar yürütmek.
10) Bebek, çocuk, adolesan, üreme sağlığı, kadın sağlığı ve aile planlaması konularında eğitim, lojistik ve hizmet ihtiyaçlarını belirlemek,
11) Evlilik ve gebelik öncesinde, bebek-çocuk yaş grubunda, gebelikte, doğumda, lohusalıkta sağlığın korunması ve geliştirmesi için bilgilendirme, danışmanlık ve gerekli tüm sağlık hizmet sunumunun Kurumca hazırlanan klinik protokollerini uygulamak ve verilen hizmetin izleme ve değerlendirmesini gerçekleştirmek.
12) Sağlık kurumlarının ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması konusunda eğitim programlarını yapabilmesi için, Kurumun izni dahilinde ilgili şube müdürlüğü ve sektörlerle işbirliği yapmak.
13) İlgili şube müdürlükleriyle bebek-çocuk, adolesan, kadına yönelik ihmal, istismar ve şiddet vakalarına yönelik koordineli çalışmak.
14) Müdürün verdiği diğer görevleri yapmak.
ÇEKÜS VE ÜSBEM İŞBİRLİĞİ İLE YAPILAN EĞİTİMLER
- NRP Eğitimi
- AOB Ebe Hemşire Eğitimi
- Üreme Sağlığı Eğitimleri (15 gün 5 modül)
- Eğitim Becerileri Eğitimi
- Anne Sütü ve Emzirme Danışmanlığı Eğitimi
- Bebek- Çocuk- Ergen İzlem Protokolleri Eğitimi
- Tamamlayıcı Beslenme Eğitimi
- AOB Destek Personel Eğitimi
- Gelişimsel Kalça Displazisi Eğitimi
- Görme ve İşitme Taraması Eğitimi
- Çocuk Güvenliğinin Sağlanması Eğitimi